O ESK

Europejska Stolica Kultury jest jednym z największych programów Unii Europejskiej w zakresie kultury. Tytuł ten przyznawany jest od 1985 roku (początkowo jako Europejskie Miasto Kultury). Jest to „inicjatywa, która stawia kulturę w centrum europejskich miast przy wsparciu UE na całoroczne święto sztuki i kultury.” Program ma na celu ochronę i promowanie różnorodności kultur w Europie oraz podkreślenie wspólnych korzeni naszej cywilizacji. Jest też okazją do rozwoju miasta i regionu przez działania w sferze kultury.

Europejskimi Stolicami Kultury 2023 są: Veszprém na Węgrzech, Eleusis w Grecji i Timișoara w Rumunii. Obecnie coraz częściej nie są to duże i znane miasta, ale miejsca z potencjałem, które mają pomysł, jak kreatywnie się rozwijać. W roku 2029 Europejską Stolicą Kultury zostanie jedno miasto polskie i jedno szwedzkie. Dotychczas tylko dwa polskie miasta świętowały zdobycie tytułu: Kraków w 2000 roku oraz Wrocław w 2016 roku

W wyzwaniach, przed którymi stoi dziś Bielsko-Biała, w dużej mierze odbija się sytuacja zglobalizowanego świata. Program artystyczny Miasta Splotów zwraca więc uwagę na najważniejsze tematy dla Europy i Bielska-Białej. Chcemy wdrażać nowe rozwiązania, wspólnie się uczyć, dzielić się dobrymi praktykami, tworząc miasto naszych aspiracji.

Chcemy, aby w Bielsku-Białej doświadczali spokoju i czuli się bezpiecznie WSZYSCY – bez względu na wiek, pochodzenie, poglądy czy orientację seksualną. Abyśmy dzięki empatii kształtowanej przez kulturę i sztukę wzmacniali szacunek do siebie nawzajem, budowali kapitał społeczny oparty na więziach zaufania i współpracy.

To dla nas niezwykła szansa zarówno na celebrowanie sztuki w mieście, jak i wykorzystanie kultury jako narzędzia rozwoju społecznego.

Bycie Europejską Stolicą Kultury to szereg długotrwałych korzyści w różnych obszarach życia miasta, począwszy od kultury, przez społeczeństwo, infrastrukturę, aż po ekonomię.

Chcemy:

• wzmacniać tożsamość europejską dzięki uświadomieniu wspólnych wartości i podobnych wyzwań, przed którymi stają dziś mieszkańcy Europy;
• budować trwałe relacje w projektach międzynarodowych, które umożliwią wymianę doświadczeń i wzajemne wprowadzanie dobrych praktyk w miastach europejskich;
• inspirować lokalnych twórców do śmiałych, innowacyjnych działań i udziału w międzynarodowych projektach;
• wzmacniać więzi i relacje w mieście dzięki integracji środowisk;
• wzmacniać poczucie wspólnej odpowiedzialności za lokalne dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe;
• zadbać o przestrzenie zielone w mieście oraz o rzekę;
• wdrażać projekty edukacyjne i trwałe rozwiązania ekologiczne w mieście;
• ożywiać opustoszałe przestrzenie w mieście dzięki sztuce oraz nowoczesnym technologiom
• zwiększać przyjazność i atrakcyjność miasta dla dzieci i młodzieży;
• tworzyć miejsca spotkań i dialogu tak, aby wszyscy czuli się bezpieczni, tworzyli wspólnotę mogli mieć wpływ na rozwój miasta;
• zwiększać dostęp do kultury dla wszystkich mieszkańców, gości, migrantów i uchodźców;
• poprawiać dostępność przestrzeni publicznych dla wszystkich, w tym dla osób ze specjalnymi potrzebami.

Oficjalny proces trwa dwa lata. W pierwszym roku tworzymy podstawową ofertę – tzw. bidbook, w którym znajdują się odpowiedzi na najistotniejsze pytania, zgrupowane w sześć aspektów: wkład w strategię długoterminową rozwoju kultury w mieście, oferta wydarzeń kulturalnych i artystycznych, wymiar europejski, zaangażowanie mieszkańców w tworzenie oferty, jej realizacja i dotarcie z nią do nowej widowni, kierownictwo – w tym możliwości finansowe i możliwości realizacyjne – w oparciu o zaplecze infrastrukturalne. Sześćdziesięciostronicowy bidbook złożymy 15 września 2023 roku. Następnie zostaniemy zaproszeni na spotkanie prezentujące ofertę i rozmowę z dwunastoma ekspertami (dwóch z Polski i dziesięciu z Europy). Po tym spotkaniu komisja ekspercka utworzy listę miast, które przejdą do następnego etapu. Mocno wierzymy, że znajdziemy się w tym gronie – a wtedy zapoznamy się z opinią i rekomendacjami Komisji do dalszego rozwijania naszej oferty. Do połowy września 2024 należy przedstawić ostateczną wersję bidbooka liczącą 100 stron. W kolejnej prezentacji przed ekspertami powalczymy o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury w 2029 roku.

Miasta, które złożyły deklaracje o przystąpieniu do konkursu o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029:
Bielsko-Biała, Bydgoszcz, Jastrzębie-Zdrój, Katowice, Kielce, Kołobrzeg, Lublin, Opole, Płock, Pszczyna, Rzeszów, Toruń.

W historii Europejskich Stolic Kultur mieliśmy miasta dużo większe oraz dużo mniejsze. Niejednokrotnie były to miasta liczące mniej niż 100 000 mieszkańców. Do najmniejszych miast można zaliczyć austriackie Bad Ischl poniżej 15 000 mieszkańców, włoską Materę z 60 000 mieszkańców czy niemiecki Weimar z liczbą ludności sięgającą 65 000. Poza tym można zaobserwować trend, że to właśnie miasta mniejsze i średnie cieszą się większym uznaniem komisji eksperckiej.

Startujemy, bo wierzymy w zwycięstwo Bielska-Białej. Nawet jeśli nie wygramy, to z doświadczeń Żyliny i innych miast, które pomimo swoich wysiłków nie otrzymały tytułu, wiemy, że sam proces starań ma duży wpływ na rozwój miasta i polepszenie jakości życia. Udział w konkursie już na etapie przygotowywania pierwszego bidbooka pomógł nam lepiej poznać oczekiwania mieszkańców i zdiagnozować najważniejsze wyzwania w naszym mieście. Udało się zintegrować w tym celu środowiska artystyczne i instytucje kultury, odbyliśmy spotkania z przedstawicielami biznesu, mieszkańców ze szczególnymi potrzebami, grup wykluczonych. Takie spotkania będą kontynuowane. Mamy nadzieję, że młodzi, którzy włączyli się do rozmów, będą zdeterminowani do aktywnego współtworzenia DOBROSTANU w naszym mieście. Nawiązaliśmy kontakty międzynarodowe, które z pewnością chcemy podtrzymywać, uczestnicząc w projektach i programach międzynarodowych. W otwartym naborze pomysłów na projekty w ramach ESK wpłynęło ponad 100 zgłoszeń, prawie drugie tyle zgłosili członkowie Rady Programowej i Zespołu Zadaniowego - część pomysłów już teraz wdrażamy w formie prototypowej, inne chcemy zrealizować niezależnie od tego, czy zostaniemy Europejską Stolicą Kultury.

Start generuje pewne koszty, ponieważ do przygotowania oferty potrzeba przeprowadzenia warsztatów, konsultacji, ekspertyz. Poza tym są to koszty tłumaczeń, promocji oraz koszty operacyjne. Jednakże wszystkie te elementy są inwestycją, która zostanie w mieście – czy to w postaci know-how, czy konkretnych projektów – rozwiązań na przyszłość. Z badań przeprowadzonych w innych stolicach kultury wynika, że średnio z jednej wydanej złotówki możemy spodziewać się przypływu ponad 4 zł z zewnątrz. Kiedy Wrocław był Europejską Stolicą Kultury wydał na przestrzeni tego roku i okresu przygotowawczego 100 mln zł (duża część tej kwoty to inwestycja w infrastrukturę), a 186 mln pozyskał z zewnątrz. Do tego doszedł dochód wygenerowany przez osoby przyjeżdżające na zorganizowane wydarzenia.

Jednym z ważnych założeń konkursu Europejskiej Stolicy Kultury jest zaangażowanie mieszkańców, którzy współtworzą program i chcą zmieniać swoje miasto na lepsze. Nie chodzi tylko o artystów czy menedżerów kultury, ale o każdego z nas. Chcemy słuchać o potrzebach, rozmawiać i razem tworzyć scenariusze na dobrą przyszłość – czy to w kontekście wydarzeń kulturalnych, funkcjonujących instytucji, miejsc, komunikacji czy brakujących elementów w kulturalnej panoramie Bielska-Białej. W dotychczasowych stolicach kultury widzimy wiele ciekawych projektów łączących sztukę z przyrodą, biznesem, nauką oraz sportem. Dlatego wachlarz naszych zainteresowań jest szeroki. W pierwszym etapie starań odbyły się dwa otwarte nabory projektowe, ale w każdej chwili możesz się z nami skontaktować, podzielić pomysłem i zaproponować współpracę. Jeśli chcesz się włączyć w działania, napisz do nas: esk@bb2029.com. Biuro informacyjne znajduje się w Punkcie 11 na ul. 11 Listopada 24 w Bielsku-Białej (czynne od poniedziałku do piątku w godzinach 12.00-18.00), tel.: +48 506 210 636.